Paleis van Diocletianus & stadscentrum Split

In het jaar 295 werd de bouw van het paleis van Diocletianus (ca 240-313) aangevangen. Hij gebruikte dit vooral als buitenhuis. Diocletianus nam afstand van de troon en woonde tot zijn dood in Split. Na Diocletianus heeft keizer Julius Nepos hier ook nog gewoond.

Later in de geschiedenis, rond de 7^de eeuw, gaan er stadsbewoners in het grote gebouw wonen en wordt het paleis opgedeeld in kleinere vertrekken en onderkomens. Het zijn vooral mensen uit Salona die het paleis betrokken die gevlucht waren. Het paleis is nu opgedeeld in woonhuizen, kerken, winkeltjes, musea en appartementen.

Keizer Diocletianus stond erom bekend dat hij Christenen vervolgde. Nadat hij overleed is rondom zijn mausoleum een Rooms-katholieke kathedraal gebouwd, de St Domnius. Deze is vernoemd naar de heilige Domnius uit Salona die gedood werd onder het bewind van Diocletianus.

Het mausoleum van Diocletianus staat centraal in deze kathedraal. Zowel de kathedraal als het mausoleum zijn te bezichtigen. Ook kan je de klokkentoren van 57 meter hoog, die gebouwd werd in de 13^de eeuw en herbouwd werd in 1908, beklimmen. Je hebt hier een fantastisch uitzicht over de stad.

Ook andere structuren en delen van het paleis zijn te bekijken. Via de zeepoort kan je het paleis betreden en kom je bij de substructies. Er zijn meer dan 50 ruimtes die in elkaar overgaan zowel onder als boven. Het is nog niet lang geleden dat een gedeelte als vuilnisstort werd gebruikt. Dit stuk van het paleis is inmiddels helemaal schoongemaakt en in oude staat herstelt. Vroeger, in de tijd van Diocletianus, werd een gedeelte onder de grond voor de opslag gebruikt.

Via trappen van de substructies kan je bij een binnenplaats met zuilen eromheen, de Peristyle, komen. Aan de oostkant vindt je het mausoleum en de kathedraal. Hier vind je ook twee Egyptische sfinxen.

Het terrein binnen het paleis is in twee hoofdassen verdeeld namelijk Cardo en Decumanus waardoor het gebied in gelijke delen wordt verdeelt.

In het noordelijk deel van het paleis (het landdeel) verbleven vooral bewakers en bedienden en aan het zuidelijke deel (kustgedeelte) verbleef Diocletianus.

Het Baptisterium, een tempel / doopkapel, kan je vinden door tegenover de kathedraal de steeg in westelijke richting te volgen. De tempel heeft een mooi plafond en het gebouw verkeerd in originele staat. Er staat een beeld naar de hand van Ivan Mestrovic en in het midden van de kerk staat een doopvont uit de 12^de eeuw.

Porta septemtrionalis oftewel de gouden poort is een van de toegangswegen tot het paleis. Dit is de poort waar het grote beeldhouwwerk van Bishop Gregius van Nin (Grgur Ninski) staat gemaakt door Meštrović.

Porta orientalis ookwel de zilveren poort kan gebruikt worden om het paleis van oost naar west te betreden. Deze poort is ook groots maar heeft iets minder versieringen dan de gouden poort.

De porta Occidentalis oftewel de ijzeren poort kent een rijke geschiedenis. Het is een van de vier toegangspoorten. Een beeltenis van de Romeinse godin van de overwinning Nika stond op de poort. In de 5^de eeuw plaatste de christenen een kruis hierop. Later, in de 11^de eeuw, werd een kleine kerk boven de deur gebouwd die gewijd was aan de heilige Theodoor. Later werd het gebied bij de poort gebruikt als gerechtsgebouw en heden zitten en veel verschillende kleine winkeltjes. Ook bevinden zich woningen in de constructie van de muur van de poort en is er een klokkentoren. Daarnaast is er een bijzondere klok met 24 getallen in plaats van 12.

De laatste van de vier poorten is de messing poort. In het romaans de porta meridionalis. Deze poort leidt van de zee naar de substructies. De poort is in tegenstelling tot de andere drie poorten wat kleiner van grote. Tevens kon deze poort gebruikt worden als vluchtroute naar de zee wanneer er dreiging was.